Η Αγγέλα Καστρινάκη μιλάει για τη σειρά «Παλαιά κείμενα, Νέες αναγνώσεις»

Η Αγγέλα Καστρινάκη, καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και διευθύντρια της σειράς Παλαιά κείμενα, Νέες αναγνώσεις, μάς παρουσιάζει τα έργα που έχουν εκδοθεί και τα μελλοντικά σχέδια για αυτή τη σειρά.

Η σειρά «Παλαιά κείμενα, Νέες αναγνώσεις» έχει κιόλας πίσω της ένδεκα χρόνια ζωής και εννέα σημαντικά έργα στο ενεργητικό της.

Τα «παλαιά κείμενα» είναι είτε μυθιστορήματα του 19ου αιώνα ή των αρχών του 20ού, που έχουν αγαπηθεί στο παρελθόν, είτε πιο άγνωστα κείμενα που τα ανακαλύπτουμε. «Νέες αναγνώσεις» σημαίνει ότι κάθε κείμενο συνοδεύεται από μια πλούσια μελέτη, που το τοποθετεί στον χώρο και στον χρόνο και το ερμηνεύει.

Εμείς πολύ προσεκτικά επεμβαίνουμε στα κείμενα, ώστε, χωρίς να τα αλλοιώνουμε, να τα προσφέρουμε σε μια μορφή που θα επιτρέπει στον αναγνώστη να απολαύσει την ανάγνωσή τους χωρίς εμπόδια. 

Έχουμε λοιπόν εκδώσει:

1. Κωνσταντίνος Χρηστομάνος, Κερένια κούκλα. Μελέτη: Α. Καστρινάκη, 2013
2. Ιωάννης Κονδυλάκης, Η πρώτη αγάπη. Μελέτη: Κέλη Δασκαλά, 2014
3. Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, Φθινόπωρο. Μελέτη: Δ. Πολυχρονάκης, 2016
4. Μήτσος Μυράτ, Η ζωή μου. Μελέτη: Αντρέας Δημητριάδης, 2016
5. Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Ήτον πνοή, ίνδαλμα αφάνταστον, όνειρον… Διηγήματα ερωτικά. Μελέτη: Α. Καστρινάκη, 2017
6. Κωνσταντίνος Θεοτόκης, Η τιμή και το χρήμα. Μελέτη: Έρη Σταυροπούλου, 2019
7. Κοσμάς Πολίτης, Λεμονοδάσος. Μελέτη: Αγγέλα Καστρινάκη, 2020
8. Νικόλαος Κασομούλης, Με το σπαθί εις το χέρι και με το ντουφέκι. Στο πολιορκημένο Μεσολόγγι. Μελέτη: Αλέξης Πολίτης, 2021
9. Δημήτριος Βικέλας, Λουκής Λάρας. Μελέτη: Δ. Πολυχρονάκης, 2023

Φόρος τιμής στην Ελληνική Επανάσταση, τα απομνημονεύματα (το μέρος που αφορά το Μεσολόγγι) του αγωνιστή Νικόλαου Κασομούλη, καθώς και το περίφημο έργο του Δημήτριου Βικέλα, ο Λουκής Λάρας, που εστιάζει στον άμαχο πληθυσμό.

Φόρος τιμής στο αιώνιο θέμα του έρωτα, τα διηγήματα του Παπαδιαμάντη, με το συμβολικό τους βάθος, η γεμάτη γλυκύτητα και αγάπη για τη ζωή Κερένια κούκλα του Χρηστομάνου, η απέριττη στη δύναμή της νουβέλα Η τιμή και το χρήμα του Θεοτόκη, η παράξενη Πρώτη αγάπη του Ιωάννη Κονδυλάκη, έρωτας ενός παιδιού για μια πολύ μεγαλύτερή του γυναίκα, το υποβλητικό Φθινόπωρο του Κ. Χατζόπουλου, καθώς και το δροσερό και πολύπλοκο Λεμονοδάσος του Κοσμά Πολίτη. 

Πλάι σε αυτά τα γνωστά κείμενα έχουμε φέρει στην επιφάνεια ένα άγνωστο έργο, το αυτοβιογραφικό Η ζωή μου του ηθοποιού Δημήτρη Μυράτ, ένα γλαφυρό κείμενο του 1928, με πλήθος πληροφορίες για τις συνθήκες ζωής και καλλιτεχνικής δημιουργίας στις αρχές του 20ού αιώνα.

Τι σημαίνει όμως «εκδίδουμε» και γιατί νιώθουμε περηφάνια για τις εκδόσεις μας; Τα παλιά αυτά κείμενα έχουν προβλήματα. Μερικές φορές από την αφετηρία τους ήταν ανορθόγραφα και κακοτυπωμένα, άλλα φτάνουν ώς τις μέρες μας γεμάτα λάθη που έχουν συσσωρευτεί από τις αλλεπάλληλες εκδόσεις. Άλλοτε τα κείμενα παραδίδονται απλώς σε μορφή μη φιλική προς τον σύγχρονο αναγνώστη, με απαρχαιωμένη ορθογραφία και στίξη. Εμείς πολύ προσεκτικά επεμβαίνουμε στα κείμενα, ώστε, χωρίς να τα αλλοιώνουμε, να τα προσφέρουμε σε μια μορφή που θα επιτρέπει στον αναγνώστη να απολαύσει την ανάγνωσή τους χωρίς εμπόδια. 

Συχνά εκδίδουμε από δυσεύρετες πρώτες εκδόσεις των έργων. Έτσι τα έργα ξαναζούν στην ιστορικότητά τους: τα διαβάζουμε ξανά από την έκδοση που τα καθιέρωσε και όχι από τις (συνήθως άτυχες) αναθεωρημένες εκδόσεις τους. Πολύ σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι στα βιβλία μας βάζουμε γλωσσάρι στο κάτω μέρος της σελίδας, ή στο τέλος, στις λιγότερο δύσκολες περιπτώσεις. Ο Βικέλας, ο Παπαδιαμάντης, ακόμα και ο Θεοτόκης δεν διαβάζονται σήμερα χωρίς βοήθεια είτε για τις καθαρευουσιάνικες και αρχαΐζουσες, είτε για τις λαϊκές και ιδιωματικές λέξεις τους.

Τα έργα ξαναζούν στην ιστορικότητά τους: τα διαβάζουμε ξανά από την έκδοση που τα καθιέρωσε και όχι από τις (συνήθως άτυχες) αναθεωρημένες εκδόσεις τους.

Οι «νέες αναγνώσεις» που συνοδεύουν τα κείμενά μας είναι γραμμένες από σημαντικούς μελετητές και μελετήτριες της λογοτεχνίας μας, που έχουν κάτι νέο να πουν για τα έργα και τους συγγραφείς τους, κάτι να αναδείξουν που δεν έχει προσεχτεί ώς τώρα. Είναι εκτενείς μελέτες, σχεδόν εξίσου εκτενείς με το κείμενο που ερμηνεύουν. Παρουσιάζουν τον ιδεολογικό κόσμο του δημιουργού και της εποχής του, κάνουν βαθιές τομές στην τεχνική των έργων ή ανακαλύπτουν και απο-καλύπτουν τα σύμβολά τους, τοποθετούν τα έργα μέσα στο πανόραμα των ομόθεμών τους κειμένων ή μιλούν διεισδυτικά για την προσωπικότητα του δημιουργού τους. Οι μελέτες είναι γραμμένες με απλότητα, σαφήνεια και καλλιέπεια. Γιατί θέλουμε οι αναγνώστες να τέρπονται όχι μόνο από τον καλλιτεχνικό αλλά και από τον επιστημονικό λόγο.

Θέλουμε οι αναγνώστες να τέρπονται όχι μόνο από τον καλλιτεχνικό αλλά και από τον επιστημονικό λόγο.

Σε ποιους απευθύνεται η σειρά; Στον καθένα και στην καθεμία που επιθυμεί να απολαύσει τα σημαντικά έργα της λογοτεχνίας μας και ταυτόχρονα να διεισδύσει κάτω από την επιφάνεια, σε νοήματα μη ορατά διά γυμνού οφθαλμού. Οι εκδόσεις μας απευθύνονται με άλλα λόγια στο πλατύ μορφωμένο κοινό, το οποίο είναι όμως ταυτόχρονα και ένα κοινό απαιτητικό που θέλει να πιάσει στα χέρια του ένα βιβλίο καλά επιμελημένο, το οποίο παράλληλα να ανοίγει δρόμους στη σκέψη. Αν είναι και όμορφο αντικείμενο αυτό το βιβλίο, τόσο το καλύτερο. Και πραγματικά είναι πολύ κομψή η σειρά με το μικρό της σχήμα και τα καλοσχεδιασμένα εξώφυλλα.

Και τι προγραμματίζουμε; Έχουμε στα σκαριά πολλά εξαιρετικά κείμενα με τους αντίστοιχους εξέχοντες μελετητές και μελετήτριες: Πηνελόπη Δέλτα, Μέλπω Αξιώτη, Κοσμάς Πολίτης ξανά (το υπέροχο Στου Χατζηφράγκου, φόρος τιμής στα εκατοντάχρονα της χαμένης πολιτείας, της Σμύρνης), Ίων Δραγούμης, Ξενόπουλος, και άλλος Παπαδιαμάντης, Βιζυηνός… Είναι πολλά τα σημαντικά έργα της νεοελληνικής λογοτεχνίας και μεγάλη η επιθυμία μας να τα προσφέρουμε με την επιμέλεια που τους αξίζει. Φιλοδοξώντας η σειρά μας να γίνει σιγά-σιγά κλασική.